Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılın ortasından itibaren ülke-deki sorunların ve yoksunlukların itici gücüyle batılılaşma hareketlerinin uygulamaya geçirilmesi ve Avrupa’da ortaya çıkan sermaye birikiminin yarattığı yatırım alanı arayışının etkisiyle yabancılara demiryolu, gaz, su, elektrik gibi farklı kamu hizmeti alanlarında imtiyazlar verilmiştir. Osmanlı ve Avrupa Devletle-ri arasında farklı amaçlar doğrultusunda kurulan hukuki ilişkinin dayanağını oluşturan imtiyaz usulü, zaman içinde çeşitlilik göstererek ülke içinde yayılım göstermiştir. Dönemin koşulları içinde ülkeye yarar sağlayacağı düşünülen bu imtiyazlarla batılı devletleri . . .n ele geçireceği kazanımlar, müdahale araçları ya öngörülememiş ya da bazen zorunlu olarak bu duruma razı olunmuştur. İmtiyaz sözleşmelerinde düzenlenen karışlıklı hak ve yükümlülükler uygulamada ülke zararına, imtiyazcı lehine olacak biçimde işlemiştir. 10 Haziran 1910 tarihinde kabul edilen Menâfi-i Umumiyyeye Müteallik İmtiyâzât Hakkında Kanun, imtiyaz işleminin hukuki çerçevesini, günümüz imtiyaz usulü uygulamalarına hukuksal dayanak olacak bir doğrultuda çizmiştir. İmtiyazların dağılımı, I. Dünya Savaşı’nın sonucunda batılı devletlerin Osmanlı topraklarını paylaşma planlarında yol haritası olmuştur. Ekonomik faaliyetler aracılığıyla perçinlenen nüfuz mücadelesi, farklı siyasal gelişmelerle Cumhuriyet’in kuruluş yıllarından sonra da devam etmiştir (Örsten Esirgen, 2010: 271-273). 1930’lu yıllardan itibaren ülkede izlenen devletçilik politikaları doğrultusunda çoğu yabancı sermaye tarafından kurulmuş bulunan tekelleşen imtiyazlı hizmet alanlarına ilişkin teşebbüsler kamu yararı doğrultunda peyderpey sistemli bir politika kapsamında millileştirilmiştir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, Cumhuriyetin kuruluş yıllarında tek parti döneminde izlenen ideolojik ve politik temeller ve devletçilik politikası kapsamında beledileştirmeyi de kapsayan bu millileştirme politikasının nasıl uygulamaya geçirildiğinin su hizmetleri örneğinde betimlenerek değerlendirilmesidir. İlk başlıkta çalışmayla ilgili kavramlara yer verilerek birbiriyle iç içe geçen ve çoğu zaman da karıştırılan konular kapsamında bir kavramsal çerçeve çizilmiştir. Kronolojik aktarım yoluyla kamu hizmeti imtiyazlarının millileştirilmesine yol açan gelişmeler kısaca değerlendirilerek imtiyazlı su şirketlerinin millileştirilmesine ilişkin süreçlerin incelenmesi çerçeve-sinde politikanın nasıl somutlaştığı ortaya konmaya çalışılmıştır
Daha fazlası
Daha az
...
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında yükümlülüklerimiz ve çerez politikamız hakkında bilgi sahibi olmak için alttaki bağlantıyı kullanabilirsiniz.
Ceren AYDEMİR