Çocuklarda besin okuryazarlığı ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması

Bu çalışmanın amacı; Çocuklarda Besin Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, geçerlilik ve güvenilirliğininin değerlendirilmesidir. Çalışma metodolojik tipte tasarlanmıştır. Ocak 2022 – Haziran 2022 tarihleri arasında, Osman Zeki Yücesan Ortaokulu, Kadir Has Ortaokulu, Mehmet Tarman Ortaokullarında 2021-2022 eğitim-öğretim yılında eğitim görmekte olan 12-14 yaş aralığındaki 303 öğrenci ile yürütülmüştür. 36 öğrenciyle pilot çalışma yapılmıştır ve pilot çalışmaya katılan öğrenciler geçerlilik ve güvenilirlik analizlerine dahil edilmemiştir. Ölçeğin zamana karşı değişmezliğini ölçmek amacıyla ilk uygulamadan 2 hafta sonra 219 öğrenciye tekrar uygulanmıştır. Veriler sosyodemografik veri formu ve Çocuklarda Besin Okuryazarlığı Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizi JASP (Version 0.16.1) ile yapılmış olup tüm istatistiklerde anlamlılık düzeyi %5 olarak kabul edilmiştir. Ölçeğin geçerliliğinin değerlendirilmesinde; dil geçerliliği için çeviri-geri çeviri yöntemi, kapsam geçerliliği için Davis tekniği, yüzey ve görünüm geçerliliği için pilot çalışma, yapı geçerliliği için doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. Ölçeğin güvenilirliğinin değerlendirmesinde; Cronbach Alfa ve sınıf içi korelasyon (ICC) katsayısı hesaplanmıştır. Model geçerliliği iki düzeyli ölçüm modeli olarak DFA ile test edilmiştir. Yaklaşık Hataların Ortalama Karekökü (RMSEA), ?2/sd ve Uyum iyiliği İndeksi (GFI) istatistiği iyi uyum; Karşılaştırmalı Uyum İyiliği (CFI), Tucker-Lewis İndeksi (TLI), ve Standardize Ortalama Hataların Karekökü (SRMR) istatistikleri ise kabul edilebilir uyum düzeyindedir (RMSEA=0,032, ?2/sd=1,312, GFI=0,983, CFI=0,927, TLI=0,922, SRMR=0,062). Ölçek toplam puanı için Cronbach Alfa katsayısı 0,793 olup oldukça iyi düzeydedir. ICC toplam ölçek puanı için 0,866 olarak hesaplanmıştır. Çocuklarda Besin Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır. Ölçek 12-14 yaş arası çocuklarda besin okuryazarlığı düzeylerinin değerlendirilmesi amacıyla güvenle kullanılabilir.

The aim of this study is to adapt the Child Food Literacy Instrument to Turkish and to evaluate its validity and reliability. The study was designed methodologically. The study was conducted between January 2022 and June 2022, with 303 students between the ages of 12-14, studying at Osman Zeki Yücesan Secondary School, Kadir Has Secondary School and Mehmet Tarman Secondary Schools in the 2021-2022 academic year. A pilot study was conducted with 36 students and the students participating in the pilot study were not included in the validity and reliability analysis. In order to measure the invariance of the scale against time, it was re-tested to 219 students 2 weeks after the first application. Data were collected with the sociodemographic data form and the Child Food Literacy Instrument. The analysis of the data was done with JASP (Version 0.16.1) and the level of significance was accepted as 5% in all statistics. For the validity evaluation, translation-back translation method for language validity, Davis technique for content validity, pilot study for surface and face validity, and confirmatory factor analysis (CFA) for construct validity were used. For the reliability evaluation; Cronbach's Alpha and the Intraclass Correlation (ICC) coefficient were calculated. Model validity was tested with CFA as a two-level measurement model. Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA), ?2/sd and Goodness of Fit Index (GFI) statistics are in good agreement and Comparative Fit Index (CFI), Tucker-Lewis Index (TLI) and Standardized Root-Mean Square Residual (SRMR) statistics are at acceptable levels (RMSEA=0.032, ?2/sd =1.312, GFI= 0.983, CFI=0.927, TLI=0.922, SRMR=0.062). The Cronbach's Alpha coefficient for the scale total score is 0.793, which is quite good. ICC was calculated as 0.866 for the total scale score. The Turkish Adaptation of the Child Food Literacy Instrument is a valid and reliable measurement tool. It can be used safely for the evaluation of food literacy levels in Turkish children aged 12-14 years.